Muris Muvazaası Nedeniyle Tapu İptal ve Tescil Davası
1. Giriş
Türk hukuk sisteminde mirasçılar arasında sıkça görülen uyuşmazlıklardan biri, muris muvazaası (mirastan mal kaçırma) nedeniyle açılan tapu iptal ve tescil davalarıdır. Muris muvazaası, miras bırakanın (muris) mirasçılarından mal kaçırmak amacıyla taşınmazını üçüncü bir kişiye ya da diğer mirasçı/larına satış gibi göstermesidir. Bu durum, mirasçılık haklarına ve adil paylaşım ilkesine aykırılık teşkil eder.
Muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescil davaları, Yargıtay’ın yerleşik içtihatları çerçevesinde şekillenmiştir ve önemli bir hukuki uyuşmazlık türü olarak uygulamada geniş yer tutmaktadır.
2. Muris Muvazaasının Tanımı
Muvazaa, Türk Borçlar Kanunu’nun 19. maddesinde düzenlenmiş olup, tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacıyla gerçek iradelerine uymayan bir görünürde işlem yapmalarıdır. Muris muvazaası, miras bırakanın taşınmazını mirastan mal kaçırmak niyetiyle, gerçekte farklı bir işlem yapmak istediği istediği halde tapuda satış veya başka bir hukuki işlem gibi göstermesidir.
3. Muris Muvazaasının Unsurları
Muris muvazaasına dayalı bir tapu iptal ve tescil davasında ispat edilmesi gereken unsurlar şunlardır:
1. Görünürdeki İşlem: Tapuda yapılan satış veya başka bir işlem.
2. Muvazaa Amacı: Gerçek niyetin mirasçılardan mal kaçırmak olduğu ispatlanmalıdır.
3. Aldatma Kastı: Mirasçılar bu işlemle aldatılmak istenmiştir.
4. Gerçek İrade ile Görünürdeki İradenin Farklılığı: Tapudaki işlem ile gerçek iradenin uyumsuzluğu söz konusudur.
4. Hukuki Dayanak
• Türk Borçlar Kanunu (TBK) Madde 19: Muvazaalı işlemler geçersizdir.
• Yargıtay Kararları: Muris muvazaası Yargıtay’ın kökleşmiş içtihatlarıyla düzenlenmiştir. Özellikle Yargıtay 1. Hukuk Dairesi’nin kararlarında muris muvazaasının unsurları açıkça ortaya konmuştur.
Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı (1.4.1974 tarihli ve 1/2 sayılı karar):
Bu karara göre; miras bırakanın gerçek iradesi, mirasçılardan mal kaçırmak niyetiyle yaptığı işlemin muvazaalı olduğu sabit ise, görünürdeki işlem geçersizdir ve taşınmazın tapu kaydı iptal edilerek mirasçılar adına tescil edilir.
5. Tapu İptal ve Tescil Davasının Açılması
Kimler Dava Açabilir?
• Mirasçılar, muris muvazaasına dayalı olarak tapu iptal ve tescil davası açabilir. Ancak mirastan mal kaçırma işleminden zarar gören mirasçıların hak sahibi olması gerekir.
Yetkili ve Görevli Mahkeme:
• Yetkili Mahkeme: Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi (HMK 12. Madde).
• Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi.
Zamanaşımı:
• Muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescil davalarında herhangi bir zamanaşımı süresi söz konusu değildir. Davacılar, taşınmazın muvazaalı işlemle devredildiğini öğrendikleri anda dava açabilirler.
6. Davanın İspatı
Muris muvazaasına dayalı davalarda ispat yükü davacı tarafa aittir. Ancak, muvazaanın ispatında tanık beyanları, bilirkişi raporları ve taşınmazın devri sırasındaki koşullar önemli deliller olarak kabul edilmektedir. İspatta dikkate alınan unsurlar şunlardır:
• Taşınmazın Devri Sırasındaki Bedel: Taşınmaz, emsallerine göre çok düşük bir bedelle devredilmişse muvazaa şüphesi doğar.
• Taraflar Arasındaki Akrabalık İlişkisi: Muris ile alıcı arasındaki yakınlık (örneğin çocukları arasında ayrım yapması) dikkate alınır.
• Muris’in Maddi Durumu: Muris’in taşınmazı devretmek için ekonomik bir ihtiyacının olup olmadığı değerlendirilir.
7. Sonuç
Muris muvazaası nedeniyle açılan tapu iptal ve tescil davaları, mirasçılık haklarının korunması açısından büyük önem taşır. Yargıtay içtihatları doğrultusunda muvazaanın ispat edilmesi halinde görünürdeki işlem geçersiz sayılır ve tapu kaydı iptal edilerek mirasçıların hakkı korunur.
Hukuki sürecin titizlikle takip edilmesi ve delillerin etkin bir şekilde toplanması, davanın lehe sonuçlanmasında belirleyici olacaktır.
Kaynakça:
1. Türk Borçlar Kanunu
2. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi Kararları
3. HMK (Hukuk Muhakemeleri Kanunu)
Comments